O CAMIÑO DE SANTIAGO POR MELIDE: UN ERRO DE SINALIZACIÓN

Un erro por moito que se repita non se converte en verdade, e o trazado do Camiño de Santiago en Melide está documentado dende a Idade Media. Ben é certo que o trazado actual discorre atravesando o Castelo, motivado quizais pola estrutura urbana actual da vila, onde dito xacemento arqueolóxico forma parte na actualidade do tecido urbano como parque público e cemiterio municipal, pero temos que velo en perspectiva histórica e comprender que na Idade Media, e no momento de maior auxe do Camiño, ese emprazamento era propiedade privada, iso si, do arcebispado de Santiago, pero onde tiña situada unha fortaleza amurallada e defendida por un baluarte que impedía o paso e que pechaba toda a propiedade.

MELIDE NOS RELATOS DOS VIAXEIROS DA IDADE MEDIA E MODERNA

A CIDADE DESTRUÍDA NO CAMIÑO DE HERMAN KÜNIG A COMPOSTELA e
NICOLA ALBANI E O SEU VIAXE DE NÁPOLES A SANTIAGO DE GALICIA.

Son moitos e moitos foron os viaxeiros e peregrinos que por unha ou outra razón emprenderon a ruta que os levou a Compostela, partindo de lugares moi diferentes e distanciados no mapa. Algúns deles deixaron as súas impresións en escritos e relatos publicados xa dende antigo. E en todos eles falan de Melide (ou ben da propia vila ou dos seus arredores: Furelos, Leboreiro,...). Por iso imos amosar nesta entrada as impresións que a nosa vila deixou neses viaxeiros de antano, algunhas delas certas, outras un tanto subxectivas e incluso outras delas con algún erro que tentaremos explicar.

 PERSONAXES DA COMPAÑA DE MELIDE (1ª PARTE)
O PORTADOR DA CRUZ:

Iniciamos hoxe unha nova sección onde imos ir amosando todas e cada unha das personaxes que compoñen o conxunto da Compaña de Melide. Trátase dun compendio etnográfico e do folclore popular, baseados en estudos elaborados por investigadores de renome ao longo dos tempos (dende o Padre Sarmiento ata Rafael Quintía). Son personaxes propias da tradición que envolve á Santa Compaña, pero tamén aquelas outras do costumismo popular.

Hoxe comezamos co Portador da Cruz.

 SIMBOLOXÍA, MITOS E RITOS NA TERRA DE MELIDE

A BALANZA DO CRUCEIRO DE MELIDE

Certamente o Cruceiro de Melide, o decano dos cruceiros galegos, é destacado por unha grande cantidade de variables (historia, cronoloxía, pautas estilísticas, canons de representación, plantexamento compositivo, tratamento das imaxes, discurso iconográfico, disxuntiva entre pragmatismo/credo – razón/dogma...) e tamén polas acostumadas accións de desleixo de cara a un elemento tan excepcionalmente singular (estado de conservación precario, nula valorización, irrespectuosos e incomprensibles usos: torreiro, podio para selfies, mesado para almorzos, barra de bar, urinario, esteo para escenarios, fito para amarrar cintas de balizamento...).

Mais hoxe nesta entrada sobre simboloxía non imos reparar nos aspectos sinalados anteriormente, senón nunha das chamativas variables representativas que teñen que ver co universo do símbolo, mito, rito, alegoría e por riba de todo, dogma.

 

Penas míticas e sacras da Terra de Melide”
"A PENA GRANDE DE SAN MARTIÑO DE OLEIROS”

A Pena Grande de Oleiros correspóndese cun dos xacementos arqueolóxicos máis singulares de toda a Terra de Melide. Sitúase nun rechán da vertente noroccidental do Monte do Picón, definido por un conxunto de penedías ou afloramentos naturais de rocha en disposición oval, formando unha especie de recinto ou anel, que se complementou cun sistema defensivo artificial, actualmente moi desfigurado. Este xacemento goza dun amplo dominio visual ó estar proxectado cara ó val do Río Furelos no seu curso medio.

CRUCES NA PORTA DO HOSPITAL DE PEREGRINOS DO LEBOREIRO.

O antigo hospital de peregrinos do Leboreiro amosa na súa arquitectura elementos probablemente reaproveitados da fábrica orixinal do século XII (nomeado no ano 1164 “in burgo que vocicant hospitale de monte Leporario”) en asociación coa propia arquitectura de finais do século XV cando o hospital pasa a ser do padroado da linaxe dos Ulloa. Entre os elementos probablemente orixinais podemos ver a representación de senllas cabezas que semellan tratarse da decoración de canzorros ou de mochetas da porta orixinal.

 O MARCO DO HOSPITAL:

FITO DEMARCADOR DE TERMOS DE PROPIEDADE E SEÑORÍOS

Debuxo de Xosé Manuel Broz onde podemos ver o anverso e reverso do Marco coas cruces de termo gravadas en ambas caras

Hoxe imos destacar a singularidade deste marco de termo e tamén facer unha escolma dos múltiples elementos de carácter patrimonial existentes nesa divisoria histórica, outrora de xurisdicións e señoríos e na actualidade de concellos (Toques e Palas de Rei) e provincias (A Coruña e Lugo).

En pleno cordal da Serra do Careón atopámonos cun collado ou vao natural no que, a pesar das dificultades de ascenso ata o lugar, constitúese como o único ámbito no que poder atravesar a barreira montañosa. Non en van foi o espazo máis axeitado para desenvolver o itinerario do Camiño Primitivo de Santiago (ou de Ovedo) así como o trazado do antigo Camiño Real que comunicaba con Lugo.